Guolleváriiddikšunmáksu
Guolleváriiddikšunmáksu lea guolásteaddji bákkolaš vuođđomáksu, man galgá máksit jos lea 18–69-ahkásaš ja guolásta vuokkain dahje bivdosiin dahje bivdá reappáid. Dát oaivvilda dan ahte go guolástat ovdamearkka dihtii šlivgunstákkuin, sáimmain dahje guollehehkiin, dárbbašat álo máksit guolleváriiddikšunmávssu. Spiehkastahkan leat guolásteaddjit, geat gerge deavdit unnimustá 65 jagi 31.12.2023 rádjai.
Guolleváriiddikšunmávssu máksingeatnegasvuohta vuođđuduvvá ahkái, eaige dása váikkut ovdamearkka dihtii earát lobit, iežas gáddi dahje ealáhahkii báhcin. Guolleváriiddikšunmávssu čađahemiin oažžu vuoigatvuođa bivdit ovttain stákkuin ja vuokkain orru čáziin measta olles Suomas. Guolástanvuoigatvuohta ii guoskkat goargŋunguollečázádagaid guoika- ja rávdnjebáikkiid iige čuozáhagaid, main guolásteapmi lea ráddjejuvvon dahje gildojuvvon eará virggálaš njuolggadusa vuođul.
Buotlágan eará guolásteapmi, dego máŋgga stákkuin guolásteapmi dahje guolásteapmi bivdosiin, gáibida álo guolleváriiddikšunmávssu lassin guolástanlobi čáhceguovllu oamasteaddjis. Dát sierralobit gáibiduvvojit buohkain, vaikko ii livččiige geatnegasvuohta máksit guolleváriiddikšunmávssu. Sierralobiid vuvdet čáhceguovlluid oamasteaddjit, ovdamearkka dihtii stáhta čáziide Meahciráđđehus. Juos ásat sápmelaččaid ruovttuguovllus, dus leat sierravuoigatvuođat mat laktásit guolásteapmái. Gieldda olbmo guolástanlobiin sáhtát lohkat lasi dáppe.
Oktasaš čázit, oktasaš ovddasvástádus
Guolleváriiddikšunmáksu lea investeren lundui, dasgo guolleváriiddikšunmávssuin boahtán ruđaiguin bajásdoallat guolástanvejolašvuođaid olles Suomas. Mieđihit guolleváriiddikšunmávssuin boahtán váriid guolledoalloguovlluide guollenáliid suvdilis ávkkástallamii ja dikšuma plánemii, guollečáziid divvumiidda ja čáhceguovlluid oamasteaddjiide buhtadussan das, ahte sin oamastan čázit leat ávkkástallon guolásteapmái.
Guolleváriiddikšunmávssu čoaggin doaibmá Meahciráđđehus, mii sirdá ruhtaváriid ollásit eana- ja meahccedoalloministeriijai. Ministeriija juohká váriid ee. EBI-guovddážii ja ohcamušain earálágan fidnuide, maiguin buoridit guliid eallindiliid ja bajásdoallat guollenáliid.
Mávsse guolleváriiddikšunmávssu
Mávsse guolleváriiddikšunmávssu neahttabálvalusas dahje riŋge bálvalannummirii 020 69 2424 (árgan diibmu 9–15). Guolleváriiddikšunmávssu sáhttá čađahit maiddái lohpevuovdinčuoggás, main hattiide lasihuvvo 3 euro bálvalanmáksu eará sajiin, baicce go lobi oastá luondduguovddážiin (ii goittotge Koli luondduguovddáš Ukkos).
Diehtu guolleváriiddikšunmávssus
Máksingeatnegasvuohta
18–69-jahkásaš guolásteaddji, guhte bivdá earálágan guolástemiin go ovttain stákkuin, bilke ja bivdá sallitvuokkain, galgá máksit guolleváriiddikšunmávssu. Earát guolástanlobit, dego stággo-, bivddus- ja reabbálohpi, ii sihko geatnegasvuođa máksit guolleváriiddikšunmávssu.
Buohkat vuollel 18-jahkásaččat ja badjel 69-jahkásaččat dahje dat geat leat deavdán unnimustá 65 jagi 31.12.2023 rádjái, dahje jagis 1958 dahje árabut riegádan olbmot eai leat geatnegasat máksit guolleváriiddikšunmávssu.
Guolleváriiddikšunmávssu oažžu máksit maiddái guottihusmielas, vaikko láhkaásahuslaš ahkái vuođđuduvvi bággu ii livččiige – dat lea investeren lundui.
Guolleváriiddikšunmávssu ja guolástanlobiid dárbbu meroštallet guolástanvuohki ja guolásteaddji ahki
| GUOLÁSTANVUOHKI | 18–69-JAHKÁSAČČAT * | VUOLLEL 18-JAHKÁSAČČAT JA 70 JAGI DEAVDÁN OLBMOT * |
|---|---|---|
| Oaggun, bilken ja bivdu sallitvuokkain ovtta stákkuin | Nuvttá ** | Nuvttá ** |
| Oaggun, bilken ja bivdu sallitvuokkain máŋggain stákkuin | Guolleváriiddikšunmáksu ja čáhceguovllu oamasteaddji lohpi | Čáhceguovllu oamasteaddji lohpi |
| Stággobivdin ovttain stákkuin | Guolleváriiddikšunmáksu ** | Nuvttá ** |
| Stággobivdin máŋggain stákkuin | Guolleváriiddikšunmáksu ja čáhceguovllu oamasteaddji lohpi *** | Čáhceguovllu oamasteaddji lohpi *** |
| Bivddusguolásteapmi ja reappáid bivdin | Guolleváriiddikšunmáksu ja čáhceguovllu oamasteaddji lohpi *** | Čáhceguovllu oamasteaddji lohpi *** |
* Guolásteaddji, gii lea deavdán unnimustá 65 jagi 31.12.2023 rádjái dahje lea riegádan jagis 1858 dahje árabut, ii leat geatnegas máksit guolleváriiddikšunmávssu.
** Ii fámus goargŋunguollečázádagaid guoika- ja rávdnjeguovlluin, guovlluin gos guolásteapmi lea gildojuvvon iige sierračuozáhagain, mat gáibidit čuozáhahkii čuohcci lobi. Jos guolásteapmi lea dain lobálaš, dárbbaša muhtun čuozáhagain ovttage stákkuin guolásteapmái guolleváriiddikšunmávssu lassin čáhceguovllu oamasteaddji lobi, dahje muhtun čuozáhagain maiddái oaggumii, bilkemii ja bivdui sallitvuokkain čáhceguovllu oamasteaddji lobi.
*** Ii guoskkat guolásteami stáhta almmolaš čáhceguovllus meara alde, gos guolásteapmái máŋgga stákkuin ja astoáiggi bivddusguolásteapmái lea doarvái dušše beare guolleváriiddikšunmáksu. Vuollel 18-jahkásaš dahje 70 jagi deavdán (dahje unnimustá 65 jagi deavdán 31.12.2023 rádjái) olmmoš ii dárbbaš makkárge lobi.
Guolástanvuoigatvuohta
Guolleváriiddikšunmáksu vuoigadahttá guolástit ovttain stákkuin measta olles riikkas ja stáhta almmolaš čáhceguovlluin meara alde. Máŋgga stákkuin guolásteapmi ja bivddusguolásteapmi gáibidit guolleváriiddikšunmávssu lassin čáhceguvlui gullevaš guolástanlobi ***. Daid vuovdá čáhceguovllu oamasteaddji, ovdamearkka dihtii stáhta čáziide Meahciráđđehus..
Ráddjehusat leat ráfáiduhtton čáhceguovlluin, sierračuozáhagain mat gáibidit sierralobi, dahje guoika- ja rávdnječáziin main leat goargŋunguolit. Neahttabálvalusas Kalastusrajoitus.fi sáhttá dárkkistit kártavuođus guolástangildosiid ja -ráddjehusaid.
Guolleváriiddikšunmáksu ii vuoigadahte guolástit Ålánddas.
Máksinduođaštus
Guolleváriiddikšunmáksu lea persovnnalaš, muhto dan sáhttá oastit maiddái nuppi olbmui. Lobi hálddašeaddjis galgá almmuhit nama, oktavuođadieđuid ja šaddanáiggi (ii persovdnadovddaldaga). Registara guolleváriiddikšumávssus bajásdoallá Meahciráđđehus.
Guite, mii máksimis boahtá, lea duođaštus guolleváriiddikšunmávssu máksimis. Máksinduođaštusa galgá fievrridit mielde guolástettiin ja dan galgá čájehit eiseváldái dahje guollebearráigeahččái bábir-, plásttat- dahje šleađggalaš hámis jos sii bivdet. Maiddái guolástankoarta lea duođaštus guolleváriiddikšunmávssus. Dat sáddejuvvo dáidda geat leat máksán guolleváriiddikšunmávssu olles jahkái Suomu-bláđi mielde cuoŋo-golggotmánus.
Jos guolásteaddjis ii leat mielde duođaštus, son mearriduvvo galledit čieža beaivvi siste bolesstašuvnnas čájeheamen duođaštusa mii lea leamašan fámus guolástanmuttus. Sankšuvdna guolleváriiddikšunmávssu suostamis lea 100 euro sturrosaš meaddinsáhkku.