Luâttvuʹvddlååʹpp

Meäʹcchalltõõzz luâtt-täällvuuʹdin Enontekiöst, Aanrest da Uccjooǥǥâst vuäitt vuäʹstted luâttvuʹvddlååʹv ouddmiârkkân puäʹlddem-muõri haʹŋǩǩeem diõtt. Lååʹpp lij ooudâsvikkum jeäʹrbõssân pääiklaž aassji de pååđääiʹjǩeâmpai vuäʹmsteeʹji taarbid. Luâttvuʹvddlååʹpp âlgg haʹŋǩǩeed vääʹldeen õhttvuõđ vuuʹd õhttvuõttooumže.

Luâttvuʹvddlooʹvin vuäitak haʹŋǩǩeed ouddsid pâi jiijjad õnnu. Sääʹmlääʹjj vuâđast puäʹlddem-muõrid de jeeʹres ouddsid valdia määddain vuäǯǯai oummin ij taarbaš haʹŋǩǩeed luâttvuʹvddlååʹv.

Vääʹld lååʹv diõtt vueʹššen õhttvuõđ vuuʹd õhttvuõttooumže da raauk čuäjtõs ouddaz ooccmõʹšše. Määuʹs õhttvuõttoummin suåppum lååʹv Skååtrdemlååʹv.fi -kääzzkõõzzâst da eman tõn mâŋŋa viiǯǯ ooudas suåppum pääiʹǩest. Lååʹpp lij viõǥǥâst 3 määnpââʹjj.

• Aanar da Uccjooǥǥ õhttvuõttooumaž:  Toni Juuti, mäddââʹnnemäʹšštobddi, te´l. 040 184 2963, luontaisalueluvat@metsa.fi

• Enontekiö õhttvuõttooumaž:  Marika Koskiniemi, mäddââʹnnemäʹšštobddi, te´l. 040 121 7079, luontaisalueluvat@metsa.fi

Luâttvuʹvddlåppa kuulli ouddaz

• Sueʹǩǩ- da pieʹccpuäʹlddem-muõr ceäggad (čuäjtõõzzin): 2 m³
• Puäʒʒäiddståʹlbb (čuäjtõõzzin): 25 kpl
• Påålas-sueʹjj, ǩiâujjpuäj, puäj: 4 kpl
• Jooulpieʹcc: 3 kpl
• Heäʹrvvǩieʹđj, urrǩieʹđj: 2 m³

Lååʹv liâ kueʹhtt: õhtt puäʹlddem-muõr väʹlddem diõtt da nuʹbb jeeʹres ouddsid. Lååʹv liâ viõǥǥâst 3 määnpââʹjj.

Koʹst luâtt-täällvuuʹd sâjjee?

Luâtt-täällvuuʹd sâjjee puõʹtti vuuʹdin:

• Enontekiö kååʹddest luâtt-täällvuuʹd sâjjee Ǩiõttmaaddčuõkku da Ǩeäʹdǧǧluubbâlčuõkku kuâŋŋsest de Palojokknjääʹlm- Nunnasčuõkku tâʹvvbeäʹlnn. 
• Aanar kååʹddest luâtt-täällvuuʹd liâ aalmlaž čuõkkui kuâŋŋsin Angelist, Kaamsest da Päärtõõǥǥâst tâʹvvbeälla.
• Uccjooǥǥ kååʹddest puki aalmlaž čuõkkui kuâŋŋaz liâ luâtt-täällvuuʹd.

Hiâlpmõssân vuuʹdi sâjjõõzzid vuäitt täʹrǩsted Retkikartta.fi -kääzzkõõzzâst piijeeʹl ool kartt-tääʹzz “Ylä-Lapin luontaistalousalueet” (Pâʹjj-Lappi luâtt-täällvuuʹd).

Vuäʹppõõzz puäʹlddem-muõr välddmõʹšše luâtt-täällvuʹvddlooʹvin

Ainsmââʹtt aainâs vueʹššen, što vuʹvdd, koʹst leäk puäʹlddem-muõr väʹlddmen, lij Meäʹcchalltõõzz vaaldšummšest åårrai luâtt-täällvuʹvdd. Luâtt-täällvuuʹd liâ Enontekiö, Aanar da Uccjooǥǥ kååʹddin. 

Puäʹlddem-muõrrân kaaupše jieʹlli ceäggsueʹjjid da ceäggpieʹʒʒid. Mäddmuõrid ij vuäǯǯ väʹldded. Puäʹlddem-muõrid vuäitak väʹldded pâi õhttvuõttoummu čuäjtõõzzin. Õhttvuõttooumaž vuäʹppast tuu jeäʹrbid puäʹlddem-muõrčuõpptõõǥǥid.  

Puäʹlddem-muõrid ij vuäǯǯ väʹldded aalmlaž čuõkkui, jääuʹri, jooǥǥi, vuäjai, kolmmkääivai ij-ga leäušai kuâŋŋsin. Suejjkõskk ooudâst peäggtum paaiʹǩid âlgg leeʹd uuʹccmõssân 30 mettar. Puäʹlddem-muõr ij še vueiʹt väʹldded Uccjokkvueʹmest, sijddkuâŋŋsest, jeälstempõõrti ij-ga pååđääiʹjǩeâmpai paaldâst.

Vääʹrr-rõddjin vueiʹtte leeʹd pääiklõʹžžen märddnalla suõkkâd, joba suõkkâd muõrr- da miõstnallšem leähššrååʹǧǧ, koin sâʹdde jm. rååtträäʹzz. Vaʹstteemnallšem suõkkâd, uʹccvuâllsaž šõddâmpääiʹǩ käunnʼje še kaʹllipääuʹti vueʹlnn. Näkam luâttpääiʹǩ liâ rääuhtõttum puäʹlddem-muõr välddmõõžžâst. 

Njuõrâs-sueʹǩǩ, suuʹpp, puäjmuõrr, kuõss da kõõskâs âʹlǧǧe šeäʹštted. Sueʹjjin âʹlǧǧe kueʹđđed pueʹrmõs da jieʹllemviõkksaž muõr ceäggad.  

Luâtt-täällvuuʹd liâ vuõss-sââʹjest tuõddârsueʹǩǩrååđ, pieʹcc liâ pääiklõʹžžen sieʹǩǩmuõrrân. Tuõddârsueʹǩǩ šâdd tän vuuʹdest takainalla miõstnallšem rååttan, koʹst liâ seäkkad vuäʹmm, pieʹǩǩen juʹn läähhjam muõr, pueʹrmõõzzâst šõddâmsuõlâst åårrai muõr de nuõr oođâžmuõr. Puäʹlddem-muõrrân âlgg vaʹlljeed vuämmsummus sueʹjjid, kook liâ juʹn pieʹǩǩen läähhjam, vaaǥǥlažsueʹjj, lävvõõǥǥâst da oouʹsin juʹn pieʹǩǩen kõškkâm muõr. Hääʹrveld šõddi sueʹjj âʹlǧǧe kueʹđđed ceäggad. Tõin puäʹlddem-muõrrčuõpptõõǥǥin, koin väʹlddmuõrršlaajjan lij pieʹcc, âlgg neellj mettar kobddâdvuõđâst åårrai kruuggteʹsttvuuʹd sizz pääʹcced 8 pieʹccmuõrrâd ceäggad. Stokkmuõr kookka pieʹcc ij vuäǯǯ väʹldded puäʹlddem-muõrrân. 

Puäʹlddem-muõr vuäitt väʹldded še Uccjooǥǥ šõddeempieʹccvõõžžin õõudâst peäggtum hääʹrveem-meärrõõzz meâldlânji. 

Muõri teʹsttšõddeemvuuʹdin ij vuäǯǯ väʹldded muõrid, tõk liâ äidduum straŋggääidain.

Luâtt lij samai rââʹžžes da lâuʹŋŋǩeʹrdd lij päiʹǩǩ paaiʹǩi pâi muäʹdd seeʹnt âssas. Viirtum muõr âʹlǧǧe tõn diõtt jååʹđted luâđast meädda muõtti poodd, jõs tõid ij vueiʹt kueʹdded čuõkku kuâŋŋsa. Puäʹlddem-muõri jååʹđtem diõtt âlgg haʹŋǩǩeed Meäʹcchalltõõzz luâttvuejjamlååʹpp.

Luâttvuʹvddlooʹvin puäʹlddem-muõr väʹlddem diõtt ääʹššlaž âlgg iʹlmmted puõʹtti teâđaid neʹttpååʹštest addrõʹsse luontaisalueluvat@metsa.fi leʹbe ǩeeʹrjin addrõʹsse Metsähallitus kirjaamo, PL 80 (Opastinsilta 12 C), 00521 Helsinki.

• Nõmm
• Teʹlfon-nââmar
• Puäʹlddem-muõr väʹlddemsââʹjj (pääiʹǩ nõmm leʹbe koordinaatt)
• Väʹlddem puäʹlddem-muõrmieʹrr

Vuâmmaš, što ǩeâmpraajjâmtarbb muõrid ij vueiʹt vuäʹstted luâttvuʹvddlooʹvin. Ǩeâmpraajjâm-muõr âʹlǧǧe tiʹllʼjed jeäʹrben jiijjâs čuäjtõõzzin õhttvuõttoummust (õhttvuõtt-teâđ pââʹjbeäʹlnn)  Lââuʹŋ da seeuʹter välddmõʹšše še taarbaš jiijjâs čuäjtõs õhttvuõttoummust. Luâttvuʹvddlooʹvin ij še vueiʹt vuäʹstted šääur ij-ga vuõddâs.