Kueʹllšeellmõš

Kueʹllšeellmõʹšše taarbšak takainalla kueʹllhåiddam-määus da måttmešt še jeärbuž kueʹllšeeʹllemlååʹv. Kueʹllhåiddam-mähss lij kueʹllšiiʹlli pääkklaž vuâđđmähss, kååʹtt lij viõǥǥâst čõõđ Lääʹddjânnam. Kueʹllšeeʹllemlooʹvid kaaupše čääʹccvuuʹdi vuäʹmsteei. Meäʹcchalltõõzzâst vuäǯǯak kueʹllšeeʹllemlooʹvid valdia čääʹccvuuʹdid. Jõs jeälstak säʹmmlai dommvuuʹdest, kueʹllšeellmõš valdia čaaʹʒʒin lij tuʹnne väʹlddvueʹssen määusteʹmes. Kåʹddaassi kueʹllšeeʹllemvuõiggâdvuõđin vuäitak lookkâd lââʹzz tääiʹben. 

Kueʹllhåiddam-mähss âlgg mäʹhssed, jõs leäk 18-69 ekksaž da šeeʹlled kueʹlid vuõggin leʹbe šeeʹllemneävvain leʹbe šeeʹlled rääkkaid. Tät õõlǥât tõn, što ǥu šeelak ouddmiârkkân vuõggin, sääiʹmin leʹbe ruužain, taarbšak pâi Kueʹllhåiddam-määus. Järrnõssân liâ kueʹllšiiʹlli, kook ǩiõrggne tiuddad juʹn 65- eeʹǩǩed 31.12.2023 mõõneeʹst.

Tâʹl ǥu šeelak kueʹlid pâi õõutin vuõggin, ouddmiârkkân vuäggam-muõrin, tåʹlǩǩ kueʹllhåiddam-mähss riʹttai lååʹppen šuurmõs vueʹzzest lääʹddjânnam. Jõs âânak tääuʹjab vuäggam-muõr, šeelak šeeʹllemneävvain leʹbe šeelak rääkkaid, taarbšak kueʹllhåiddam-määus lââʹssen kueʹllšeeʹllemlååʹv čääʹccvuuʹd vuäʹmsteeʹjest. Taarbšak čääʹccvuuʹd vuäʹmsteei lååʹv še tâʹl, ǥu šeelak kuõškk- da veʹrddpaaiʹǩin leʹbe jeärbužpääiʹǩin. Tääuʹjmõs Meäʹcchalltõõzz kueʹllšeeʹllempaaiʹǩin liâ näkam pääiʹǩ, leʹbe tõin šeellmõʹšše ton feʹrttjak vuäʹstted kueʹllhåiddam-määus lââʹssen jeärbuž kueʹllšeeʹllemlååʹv.

Enontekiö, Aanar da Uccjooǥǥ kååddlain lij kueʹllšeeʹllemlaʹǩǩe vuâđđeei jeärbužvuõiggâdvuõđ jiijjâs dommkåʹdd vuuʹdest. Kåʹddaassjid kueʹllšeellmõš valdia čaaʹʒʒin lij väʹlddvueʹssen määusteʹmes. Luõzz da kuuʹvʒ kaggõõttâmvuuʹdin kåʹddaassi vueiʹtte haʹŋǩǩeed jiõččmäʹhssemhââdlaž pââʹjjlååʹv.  

Kueʹllšeeʹllem lååʹpp lij ruõkkmõš luõttu, ǥu Meäʹcchalltõs ââʹn lååʹpp-puåđõõzzid kueʹllčaaʹʒʒi håiddmõʹšše da kueʹllšeeʹllem vueiʹtlvažvuõđi staanmõʹšše. Kueʹllšiiʹlli uʹvddem šiilmaacctõõzzin še lij miârkteei rool piʹštti kueʹllšeeʹllemriâššmõõžž plaanummšest.