Kueʹllhåiddam-mähss

Kueʹllhåiddam-mähss lij kueʹllšiiʹlli pääkklaž vuâđđmähss, kååʹtt âlgg mäʹhssed, jõs leäk 18-69 ekksaž da šeelak vuõggin, šeeʹllemneävvain leʹbe šeelak rääkkaid. Tät õõlǥat tõn, što ǥu šeelak ouddmiârkkân vuäggam-muõrin, sääiʹmin leʹbe ruužain, taarbšak pâi kueʹllhåiddam-määus. Järrnõssân liâ kueʹllšiiʹlli, kook ǩiõrggne tiuddad juʹn 65- eeʹǩǩed 31.12.2023 mõõneeʹst.

Kueʹllhåiddam-määus mäʹhssemõõlǥtõs lij ââʹǩǩvuâđđsaž,  jiâ-ga tõn čårstââtt ouddmiârkkân jeeʹres lååʹv, jiijjâs redd leʹbe jõs piâzzak jeältõʹǩǩe. Kueʹllhåiddam-määus määuʹseeʹl  vuäǯǯak vuõiggâdvuõđ vuõggšeellmõʹšše õõutin vuõggin da vuäggam-muõrin kueʹlǩes-čaaʹʒʒin âlddsin čõõđ lääʹddjânnam. Kueʹllšeeʹllemvuõiggâdvuõtt ij kuõsk jooʹttikueʹllčäʹccõõzzi kuõškk- da veʹrddvuuʹdid ij-ga paaiʹǩid, koin šeellmõš lij rääʹjtum leʹbe ǩiõlddum jeeʹres veerǥlaž vuâkkõõzz nuäʹjest.  

Juõʹǩǩnallšem jeeʹres kueʹllšeellmõš, mâʹt-a tääuʹjab vuõggin šeellmõš leʹbe šeeʹllemneävvain šeellmõš, õõlǥat pâi kueʹllhåiddam-määus lââʹssen kueʹllšeeʹllemlååʹv čääʹccvuuʹd vuäʹmsteeʹjest. Täid jeärbužlooʹvid oudldâʹstte pukin, håʹt kueʹllhåiddam-määusõõlǥtõs ij ni leʹčči. Jeärbužlooʹvid kaaupše čääʹccvuuʹdi vuäʹmsteei, ouddmiârkkân valdia čaaʹʒʒid Meäʹcchalltõs. Jõs jeälstak säʹmmlai dommvuuʹdest, tuʹst liâ kueʹllšeellmõʹšše kuulli jeärbužvuõiggâdvuõđ. Kåʹddaassi kueʹllšeeʹllemlooʹvin vuäitak lookkâd lââʹss tääiʹben.

Õhttsaž čääʹcc, õhttsaž vaʹstteemvuõtt 

Kueʹllhåiddam-mähss lij ruõkkmõš luõttu, ǥu kueʹllhåiddam-määusain nårrjum vääʹrin âʹlnnâʹnne kueʹllšeeʹllemvueiʹtlvažvuõđid čõõđ Lääʹddjânnam. Kueʹllhåiddam-mähssvääʹrid meäʹtte Kueʹlltäällvuuʹdid kueʹllvuâđai piʹštti âânnmõõžž da hååid plaanummša, kueʹllčaaʹʒʒi vuäʹmsteeʹjid koʹrvvõssân tõʹst, što sij vuäʹmstem čaaʹʒʒid liâ âânnam kueʹllšeellmõʹšše. 

Kueʹllhåiddam-määus noorrjen tåimmai Meäʹcchalltõs, kååʹtt juâkk vääʹrid vuäʹneeǩâni mädd- da meäʹcctäällministeriaaʹje. Ministeria juâkk vääʹrid jm. JJP -kõõskõõzzid de ooccmõõžžin jeeʹresnallšem haʹŋǩǩõõzzid, koin pueʹree kueʹli jieʹllemjeälaid da âʹlnnâʹnne kueʹllvuâđaid.   

Määuʹs  kueʹllhåiddam-määus neʹttkääzzkõõzzâst leʹbe sooit kääzzkõsnââmra  020 69 2424 (arggan čiâss 9–15). Kueʹllhåiddam-määus vuäitt mäʹhssed še lååʹppkaaupšempääiʹǩest, koon hâdda lââʹzzte 3 eeuʹr kääzzkõsmääus jeeʹres, krååʹma luâttkõõskõõzzin vuäʹsttmen (pl. Koli luâttkõõskõs Ukko). 

Teâtt kueʹllhåiddam-määusast 

Mäʹhssemõõlǥtõs

Jeeʹresnallšem šeellmõš ǥu õõutin vuäggam-muõrin vuäggmõõžž, vääđõõttmõõžž da silakksijmmkueʹǩǩin harjjteei 18 – 69 ekksaž kueʹllšiiʹlli âlgg mäʹhssed kueʹllhåiddam-määus. Jeeʹres kueʹllšeeʹllemlååʹv, mâʹt-a vuõgg-, šeeʹllemneävv leʹbe räkklååʹpp, jiâ jaukkâd kueʹllhåiddam-mähssõõlǥtõõzz.

Puk vuâlla 18-ekksa da pâʹjjel 69-ekksa leʹbe uuʹccmõssân 65 eeʹǩǩed 31.12.2023 mõõneeʹst tiuddi, leʹbe 1958 leʹbe ääiʹjab šõddâm liâ čåuddõttum kueʹllhåiddam-määusast. 

Kueʹllhåiddam-määus vuäǯǯ mäʹhssed še käʹnntem-miõlâst, håʹt lääʹǩǩmeäʹrreem ââʹǩǩvuađđsaž päkk ij ni leʹčče – tõt lij ruõkkmõš luõttu. 

Kueʹllhåiddam-määus da kueʹllšeeʹllemlooʹvi taarb meäʹrte kueʹllšeeʹllem vueʹǩǩ da kueʹllšiiʹlli ââʹǩǩ

* Kueʹllšiiʹlli, kååʹtt lij teâuddam uuʹccmõssân 65 eeʹǩǩed 31.12.2023 mõõneeʹst leʹbe šõddâm eeʹǩǩen 1958 leʹbe ääiʹjben, lij čåuddõttum kueʹllhåiddam-määusast.

** Ij leäkku viõǥǥâst jooʹttikueʹllčäʹccõõzzi kuõškk- da veʹrddvuuʹdin, kueʹllšeeʹllemǩiõldvuuʹdin ij-ga päiʹǩǩpuõttlaž lååʹv õõlǥtem jeärbužpaaiʹǩin. Jõs kueʹllšeellmõš lij tõin seännum, taarbaš måttmin paaiʹǩin še õõutin vuõggin šeellmõʹšše  kueʹllhåiddam-määus lââʹssen čääʹccvuuʹd vuäʹmsteei lååʹv, leʹbe måttmin paaiʹǩin še vuäggmõʹšše, vääđõõttmõʹšše, da silakksijmmkueʹǩǩin šeellmõʹšše čääʹccvuuʹd vuäʹmsteei lååʹv.

*** Ij kuõsk kueʹllšeellmõõžž valdia aalmlaž čääʹccvuuʹdest miârâst, koʹst kueʹllšeellmõʹšše tääuʹjab vuõggin da pååđääiʹj šeeʹllemneävvain riʹttai tåʹlǩǩ kueʹllhåiddam-mähss. Vuâlla 18-ekksaž leʹbe 70 eeʹǩǩed teâuddam (leʹbe uuʹccmõssân 65 eeʹǩǩed teâuddam 31.12.2023 mõõneeʹst) ij taarbaš ni måkam lååʹv. 

Kueʹllšeeʹllemvuõiggâdvuõtt

Kueʹllhåiddam-mähss oudd vuõiggâdvuõđ õõutin vuõggin kueʹllšeellmõʹšše âlddsin čõõđ Lääʹddjânnam de valdia aalmlaž čääʹccvuuʹdin miârâst. Tääuʹjab vuõggin šeellmõš da šeeʹllemneävvain õõlǥat kueʹllhåiddam-määus lââʹssen čääʹccvuʹvddpuõttlaž kueʹllšeeʹllemlååʹv.  ***. Tõid kaaupše čääʹccvuuʹd vuäʹmsteei, ouddmiârkkân valdia čaaʹʒʒid Meäʹcchalltõs. 

Rääʹjtõõzz liâ rääuhtõttum čääʹccvuuʹdin, jeäʹrab lååʹv õõlǥtem jeärbužpaaiʹǩin leʹbe koʹst jooʹttikueʹl voddâʹtte kuõškk- da veʹrddčaaʹʒʒin. Neʹttkääzzkõõzzâst Kalastusrajoitus.fi vuäitt täʹrǩsted karttvuâđast kueʹllšeeʹllemǩiõldid da -rääʹjtõõzzid. 

Kueʹllhåiddam-mähss ij uuʹd kueʹllšeellmõʹšše Ahvenamääddast.

Mähsstuõđstõs

Kueʹllhåiddam-mähss lij personpuõttlaž, leša tõn vuäitt haʹŋǩǩeed še nuuʹbb ooumže.  Lååʹv vuäʹmsteeʹjest âlgg iʹlmmted nõmm, õhttvuõtt-teâđ da šõddâmäiʹǧǧ (ij persontobdldõk).         Kueʹllhåiddam-mähssrekisteeʹr âʹlnn ââʹn Meäʹcchalltõs.

Määusast vuäǯǯum kuiʹtt lij tuõđstõs kueʹllhåiddam-määus mähssmõõžžâst. Mähsstuõđstõs âlgg ââʹnned mieʹldd kueʹllšeeʹllmen da raukkmen âlgg čuäʹjted veʹrǧǧnekka leʹbe kueʹllšeeʹllemvalvvja   põʹmmjõʹžžen, korttan leʹbe liâđǥlõʹžžen. Kueʹllšeeʹllemkortt še lij tuõđštõs kueʹllhåiddam-määusast. Tõn vuõlttee kueʹllhåiddameeʹǩǩlååʹv  mähssam kueʹllšiiʹllʼjid  Suomu-lehden mieʹldd njuhčč ­kålggmannust.

Jõs kueʹllšiiʹllʼjest ij leäkku tuõđstõs mieʹldd, suu meäʹrree jieʹlled čiččâm peeiʹv ǩeeʹjjest pååʹles-stroiʹttlest čuäʹjteʹmmen kueʹllšeeʹllempoodd viõǥǥâst åårrai tuõđštõõzz. Seuʹrrjõs kueʹllhåiddam-määus määuʹsǩâni kuâddmõõžžâst lij 100 eeuʹr šoora säkk.